Wywiad gospodarczy i szpiegostwo gospodarcze to dwa pojęcia, które zyskują na popularności w ostatnich latach. Obydwa nie są jednak ze sobą tożsame, chociaż niekiedy (niesłusznie) mylone są przez niezorientowane osoby. Jakie są najważniejsze różnice między wywiadem gospodarczym i szpiegostwem gospodarczym? Kiedy wywiad gospodarczy to dobre rozwiązanie? Postaramy się wyjaśnić najważniejsze kwestie w tym temacie.
Niekiedy pojęcia wywiadu gospodarczego i szpiegostwa na zlecenie konkurencji są ze sobą mylone. Działa to na szkodę zleceniodawców i osób realizujących tego typu legalne prace. Warto znać różnice między tymi pojęciami, bo wnioski z wywiadu gospodarczego mogą przydać się nam np. prowadząc działalność gospodarczą. W wielkim skrócie można bowiem stwierdzić, że wywiad gospodarczy jest legalny, dozwolony, a nawet wskazany, natomiast szpiegostwo to przestępstwo.
Jakie są najważniejsze różnice między wywiadem gospodarczym i szpiegostwem gospodarczym?
Przede wszystkim wywiad gospodarczy jest legalny. Obejmuje on działania prowadzone przez wykwalifikowane biuro detektywistyczne, którego efektem jest oficjalny raport. Umożliwia on legalną weryfikację kontrahenta, sprawdzenie jego wypłacalności itd. Szpiegostwo (jak już wspomnieliśmy) to szereg działań nielegalnych.
Druga różnica związana jest z celem. Wywiad środowiskowy ma na celu chronić interesy kontrahenta oraz środki przeznaczone na inwestycje. Współpracując z detektywem można oczekiwać, że przeanalizuje on płynność finansową potencjalnego kontrahenta, to czy będzie wypłacalny i czy rzeczywiście dysponuje aktywami, o których mówi. Szpiegostwo ma na celu nielegalne wzbogacenie się. To np. próba kradzieży patentów, danych kontrahentów, szczegółów umów lub danych dostawców.
Trzecia różnica dotyczy realizacji wywiadu gospodarczego i szpiegostwa gospodarczego. Wywiad gospodarczy wykonywany jest na podstawie umowy z detektywem. To w pełni legalna i opodatkowana usługa, za którą otrzymasz fakturę lub paragon.
W przypadku szpiegostwa gospodarczego proces wykonania „zadania” nie jest transparentny. Nie otrzymasz potwierdzenia zapłaty, a wszystkie działania będą wykonywane przez szpiegów (np. pracowników zainteresowanych dodatkowym zarobkiem, wykradających dane na rzecz konkurencji).
Wywiad gospodarczy – najważniejsze informacje
Różnic między wywiadem i szpiegostwem gospodarczym jest zresztą jeszcze więcej. Szpiegostwem zajmuje się zwykle nieuczciwa konkurencja, która stara się pozyskać w nielegalny sposób informacji na temat działania innego przedsiębiorstwa. Informacje te nie są ogólnie dostępne, a mają charakter tajny i ukryty. Niektóre z tych danych (np. dane osobowe) są chronione prawem.
Wywiad gospodarczy to natomiast usługa świadczona przez biura detektywistyczne i prywatnych detektywów, która polega na wykonaniu pełnego audytu gospodarczego określonego przedsiębiorstwa. Jakie elementy może zbadać działający w terenie detektyw?
- Wypłacalność przedsiębiorstwa wobec kontrahentów.
- Majątek firmy (w aktywach, pasywach, nieruchomościach, ruchomościach).
- Kwestia zatrudnienia, warunków pracy.
- Dotychczasowa opinia dotycząca danego przedsiębiorstwa na rynku.
Detektyw przeprowadzający audyt (wywiad gospodarczy) analizuje m.in. dostępne dokumenty (np. z rejestrów publicznych), przeprowadza rozmowy z pracownikami (tzw. wywiad środowiskowy), realizuje obserwację w terenie i rozmawia z kontrahentami. Celem przeprowadzenia wywiadu gospodarczego jest kompleksowe sprawdzenie przedsiębiorstwa pod kątem jego wiarygodności, stabilności finansowej i uczciwości.
Tu uwydatnia się różnica dotycząca szpiegostwa i wywiadu. Każdy element realizacji wywiadu gospodarczego jest w pełni legalny. Z kolei szpiegostwo polega na podsłuchiwaniu, nagrywaniu z ukrycia, kradzieży i śledzeniu, bez uwzględnienia przepisów prawa.
Kiedy warto sięgnąć po wywiad gospodarczy?
Interesy z mało rzetelną, nieuczciwą i niewypłacalną firmą mogą być zagrożeniem dla inwestora, wierzyciela lub wspólnika. Wywiad gospodarczy warto przeprowadzić przed rozpoczęciem współpracy, aby nie narazić się na duże straty finansowe i wizerunkowe. Jednak nie tylko początek działalności jest dobrym momentem na wykonanie wywiadu gospodarczego. Kiedy warto sięgnąć po tę usługę?
- Długofalowe związanie się z danym kontrahentem – jeżeli jesteśmy zainteresowani długofalową współpracą np. na wynajem nieruchomości pod inwestycje przemysłowe, sprawdzenie potencjalnego najemcy będzie rozsądnym rozwiązaniem, chroniącym środki.
- Inwestycja w interesy określonych osób – wywiad gospodarczy przyda się dużym podmiotom, które mają np. wyłożyć spore środki na start-up szerzej nieznanych biznesmenów. Analiza ich wiarygodności może uchronić przed utratą środków, a przede wszystkim: dobrego imienia inwestora.
- Analiza majątku dłużnika – jeżeli dłużnik nie spłaca długów, unikając kontaktu z wierzycielem, można namierzyć jego dane, aby odzyskać mienie. Dodatkowo, jeżeli dłużnik ukrywa majątek przed sądem, analiza gospodarcza pozwoli ujawnić ukryte aktywa i pasywa, aby sąd zarządził zwrot zadłużenia.
- Weryfikacja konfliktu interesów – weryfikacja poprzez wywiad gospodarczy jest bardzo dobrym narzędziem, jeżeli mamy podejrzenie, że doszło do konfliktu interesów wśród wspólników albo potencjalnego działania na szkodę firmy.
Ustalenie majątku przez detektywa – dlaczego może to okazać się pomocne?
Czym grozi szpiegostwo gospodarcze?
Jak już wyżej wspomnieliśmy, szpiegostwo gospodarcze jest nielegalne. To przestępstwo ścigane m.in. z zakresu prawa karnego, ale może mieć też konsekwencje natury cywilnej. Definicja szpiegostwa przemysłowego wskazuje, że jest to działanie bezprawne, zmierzające do pozyskania tajemnic handlowych firm oraz przechwytywania ich technologii. Celem szpiegostwa gospodarczego (znane też jako przemysłowe) jest uzyskanie przewagi rynkowej.
W zakresie szpiegostwa gospodarczego zastosowanie mają różne przepisy. To m.in. Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Wykorzystanie nielegalnie pozyskanych materiałów może stanowić element niezgodnego z prawem pozyskiwania przewagi nad innym podmiotem gospodarczym.
Jak wspomnieliśmy wyżej, szpiegostwo gospodarcze może być karane z zakresu prawa cywilnego. Poszkodowany przedsiębiorca może wezwać do zaniechania działań, usunięcia ich skutków, przeprosin, a także zwrotu strat wynikających z działań szpiegowskich wraz z dodatkowym odszkodowaniem.
Jeżeli chodzi natomiast o kodeks karny to działanie szpiegów gospodarczych może być podciągnięte m.in. pod przepisy z art. 267 Kodeksu karnego, „Kto bez uprawnienia uzyskuje dostęp do informacji dla innej osoby nie przeznaczonej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 2.” oraz 190a: „§ 1. Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności do 3 lat.”
Jak widać, szpiegostwo przemysłowe (gospodarcze) w przeciwieństwie do zgodnego z prawem wywiadu kompletnie się nie opłaca. Do realizacji audytu gospodarczego warto znaleźć odpowiedzialnego, doświadczonego detektywa, który wykona usługę zgodnie ze sztuką i w pełni legalnie.
