Sprawy rozwodowe mogą mieć różne oblicze. Niekiedy dwoje ludzi chce rozstać się w zgodzie i próbuje dojść do porozumienia np. w kwestii podziału majątku lub opieki nad dzieckiem. Niestety, częściej dochodzi do sądowych starć, a walka z osobowością narcystyczną jest jedną z najtrudniejszych. W tym tekście (który będzie pierwszym z dwóch rozważań związanych z tą tematyką) odpowiemy na pytanie czym jest osobowość narcystyczna, w jaki sposób rozmawiać o rozwodzie z takim partnerem i jakie dowody przygotować przed rozpoczęciem procesu.
W kolejnej części naszych dywagacji przeanalizujemy w jaki sposób może wyglądać proces sądowy, na jakie zagrożenia w trakcie rozpraw rozwodowych z narcyzami warto się przygotować oraz ile może potrwać taki stan. Zanim przejdziemy jednak do następnych części, skupmy się na tym w jaki sposób określić osobowość narcyza i rozpocząć procedurę rozwodową.
Kim jest narcyz? Jak go scharakteryzować?
Narcystyczne osobowości mają tendencję do zakochiwania się w sobie – w sensie dosłownym. Mają manię wielkości i uważają się za wzorzec w każdym aspekcie. Nie są w stanie widzieć swoich wad, mają potrzebę stałego podziwu, a także brak współczucia do innych osób. W psychologii osoby tego typu określane są mianem posiadających narcystyczne zaburzenia osobowości (NPD czyli z ang. narcissistic personality disorder).
Narcystyczni partnerzy nie liczą się ze zdaniem innych osób. Często romansują i flirtują, nie zważając na zdanie rodziny. Wynika to z faktu potrzeby ciągłej akceptacji, podziwu i uwielbienia. Jeżeli w stałym związku mija pierwotna fala fascynacji partnerem (a małżeństwo przechodzi w etap „życia codziennego”), to narcyz nie jest w stanie przyjąć tego do wiadomości i szuka osoby, która nadal będzie go „wielbić”.
Do najważniejszych cech narcyza zaliczymy arogancję, egocentryzm, ciągłe manipulacje, tendencję do wywoływania nacisków psychicznych i nadzwyczajne wymagania wobec innych (a nie wobec siebie). Psychologowie wskazują, że narcysytyczne osobowości chcą być traktowane wyjątkowo i indywidualnie, bez potrzeby. Zaburzenia te oddziałują głównie na życie prywatne, ale niekiedy mogą mieć wpływ także na zawodowe życie osoby dotkniętej takim schorzeniem. Naukowcy dowiedli, że najczęściej narcyzami są mężczyźni.
Dlaczego związek z narcyzem najczęściej jest uważany za toksyczny?
Przede wszystkim narcyz nie interesuje się losem bliskich. Jest zadufany w sobie i nie zważa na dobro pozostałych członków rodziny. To dokuczliwe szczególnie w czasie choroby lub innych problemów. Narcystycznego człowieka nie obchodzi jak czuje się mąż lub żona i nie stara się podtrzymać go na duchu. Nie opiekuje się też nim i nie zważa na potencjalną przyszłość małżonka. Niestety, zdarza się również, że narcyz nie przejmuje się także losem dzieci (chociaż badania psychologów wskazują, że takie zachowanie należy do rzadkości).
Brak wsparcia widoczny jest także w życiu codziennym. Małżonek lub żona często wychodzą z domu, nie uczestniczą w życiu rodziny i skupiają się praktycznie wyłącznie na sobie. Psychologowie wskazują, że narcystyczne osobowości nie mają praktycznie empatii, a co za tym idzie – nie przejmują się kompletnie innymi. Mają tendencję do obrażania (a niekiedy wręcz uważają to za obowiązek), poniżania czy upokarzania – i nie widzą w tym nic nadzwyczajnego. Ewentualną zdradę mogą potraktować jako przygodę, z której nie muszą się nikomu tłumaczyć. Do takiego psychicznego maltretowania dochodzi dlatego, że uważają się oni za lepszych od innych i nie potrafią zrozumieć, że mogą kogoś krzywdzić.
Narcyz działa „w białych rękawiczkach”. Potrafi np. upokorzyć partnerkę lub partnera przy obcych ludziach. W teorii nie robi nic złego, jednak długotrwałe oddziaływanie na innych w ten sposób może doprowadzić do poważnych problemów psychicznych. Jeżeli osoba o narcystycznych skłonnościach nie chce nad sobą pracować, korzystając np. z usług psychoterapeuty, należy rozważyć rozstanie i rozwód.
W jaki sposób rozpocząć rozmowy o rozwodzie z osobą narcystyczną?
Rozstanie z narcyzem może być niezwykle trudne. Przede wszystkim osobowości te mają ogromne zdolności manipulacyjne. Nie są w stanie wziąć na siebie jakiejkolwiek odpowiedzialności i obarczają nią innych domowników. Starają się też zawsze zrzucić z siebie winę. Nie będą chciały zwykle podjąć rozmów o rozstaniu, nie będą też otwarte na dobrowolny podział majątku czy uzgodnienie sposobu opieki nad dziećmi.
Mimo to, nie ma co zwlekać. Jak wskazaliśmy wyżej – każdy dzień z niereformowalną osobą o skłonnościach narcystycznych może doprowadzić do załamania nerwowego i trudnych w leczeniu schorzeniach natury psychiatrycznej. Z narcyzem należy rozmawiać bardzo stanowczo, nie wdając się w dyskusje i unikając prób manipulacji. Pod żadnym pozorem nie odczuwajmy poczucia winy, które narcystyczna osobowość będzie chciała nam narzucić. Twarde stanowisko o rozwodzie na pewno oburzy narcyza (który uważa, że żyjecie w idealnym związku), jednak będzie dla niego sytuacją nie do odrzucenia.
Po rozmowie rozpocznijmy powolne wygaszanie kontaktu z narcyzem. Sytuacja będzie ułatwiona, jeżeli w związku nie było dzieci. W takiej sytuacji najlepiej po prostu się wyprowadzić. Jeżeli w domu mieszkają małoletni, może to stanowić problem. Narcyz najpewniej sięgnie po wszystkie środki przymusu, aby rodzina wróciła pod jego skrzydła. W takiej sytuacji najlepiej swoje postępowanie skonsultować z prawnikiem.
Jak rozpocząć przygotowania do rozwodu z narcyzem?
Pamiętajmy, ze rozwód z osobowością narcystyczną jest bardzo trudny ze względu na charakterystykę rozprawy. O ile w przypadku osób stosujących przemoc psychiczną, łatwo jest udowodnić np. bicie czy maltretowanie (wystarczy obdukcja lekarska), to w przypadku przemocy psychicznej nie jest to takie łatwe. Sąd nie uwierzy na słowo, że partner lub partnerka ma skłonności narcystyczne, nie interesuje się losem rodziny i często wdaje się w relacje intymne z osobami trzecimi.
Przed założeniem rozprawy rozwodowej z narcyzem, warto się do niej dobrze przygotować pod względem dowodowym. Wszelkie nagrania audio i wideo czy fotografie wskazujące na trudne pożycie małżeńskie są na wagę złota. Przed złożeniem pozwu warto postarać się o takowe dowody. W konsultacji z prawnikiem podejmijmy więc próbę samodzielnego nagrania dotychczasowego partnera, gdy ten zaczyna maltretować nas psychicznie, albo odnosi się lekceważąco do opieki nad dzieckiem będą w przypadku rozprawy rozwodowej – na wagę złota.
Jeżeli boimy się stosować urządzeń szpiegowskich samodzielnie, warto o pomoc poprosić profesjonalnego detektywa. Ten postara się przygotować kompleksowy zestaw dowodów, który wskaże na winę partnera ze skłonnościami narcystycznymi – np. dowiedzie, że osoba ta miała liczne romanse. Pracę detektywa koniecznie trzeba skoordynować z działaniami prawnika.
Dopiero takie przygotowanie umożliwi zwycięstwo w rozprawie rozwodowej. Pamiętajmy, że może w jej czasie dochodzić do licznych kłamstw, mataczenia czy innych manipulacji ze strony partnera-narcyza. Koniecznie należy przygotować się na to psychicznie.
