Przedwojenna rzeczywistość mocno różni się od tej, którą znamy dziś. Choć przez lata dokonaliśmy rewolucji technologicznej i kulturowej, to wspólne jest jedno – nadal w wielu ludziach drzemie potwór, zdolny nawet do zabicia własnego dziecka. Tak właśnie było w domu Marii Zajdlowej – kobiety, której sprawą żyła cała międzywojenna Polska.
Z pewnością pamiętacie sprawę Katarzyny W. z Sosnowca, która najpierw z zimną krwią zabiła swoją córkę Madzię, a następnie odegrała teatr w mediach, kierując śledztwo na tor dynamicznego porwania, rodem z filmów sensacyjnych. Kobieta stała się swego rodzaju celebrytką, która zbrodnię zamieniła w popularność na ogólnokrajową skalę. Nie inaczej było w przypadku Marii Zajdlowej. Jej historia zaczęła się w 1938 roku…
Pomagali szukać zaginionego dziecka
W mroźne, zimowe popołudnie do komisariatu w Łodzi weszła 29-letnia kobieta. Momentalnie jej płacz i lament można było usłyszeć w całym budynku. Maria Zajdlowa, bo tak się nazywała przyszła zgłosić porwanie swojej córki. Skąd miała pewność, że dziecko zostało ofiarą przestępców? W ręku trzymała list, który miał napisać jeden z napastników. Porwanie było podobno skutkiem długów, które zaciągnął nieżyjący już mąż kobiety.
30 stycznia 1938 roku funkcjonariusze rozpoczęli poszukiwania. Potraktowali je bardzo poważnie. Choć na zewnątrz panowała siarczysta zima, to nikt nie zwlekał z działaniem. O powadze sytuacji świadczy fakt, że pieczę nad śledztwem przejął sam komendant.
Kiedy dziewczynka miała zniknąć z pola widzenia matki? Pani Maria stwierdziła, że… kilka dni przed otrzymaniem listu. „Przecież dzieci często się bawiły, a później wracały, a teraz myślałam, że poszła do dziadków” stwierdziła matka 12-letniej Zosi. Choć policjanci uznali, że dziewczynka w tym wieku mogła się bawić z rówieśnikami bez opieki matki lub udać się do bliskich, to jednak list był jednoznacznym dowodem co stało się z dziewczynką.
Do poszukiwań policjanci wykorzystywali wszystkie najnowocześniejsze wówczas metody. Zastosowano telenogram, czyli technikę, która umożliwiła przedstawienie rysopisu dziewczynki na szerszą skalę. Funkcjonariusze zaczęli też rozpytywać wśród sąsiadów. Tu trafili na pierwsze wątpliwości…
Kim była Maria Zajdlowa?
Zaznaczmy na początku, że policjanci bardzo poważnie potraktowali zaginięcie Zosi, bo już wcześniej w rejonie Łodzi zaginęła dwójka innych dzieci. Z tego powodu 29-letnia Zajdlowa wywołała ogromne poruszenie na posterunku. Kim była matka 12-latki?
Z zawodu kobieta była hafciarką. Znajomi podkreślali, że miała talent do ręcznych robót. Jednak praca nie bardzo ją pociągała. Z wywiadu policyjnego wiadomo, że miała wielu kochanków, uwielbiała swobodny tryb życia, nadużywała alkoholu, a córka niezbyt ją obchodziła. Miała nawet powiedzieć, że uniemożliwia jej rozwój. Sama Zosia to natomiast przeciwieństwo matki – ułożona, grzeczna, spokojna i pilna uczennica.
Wywiad środowiskowy natychmiast nakierował podejrzenia na kobietę. Czy Zajdlowa zabiła swoje dzieci? Jej charakter i przebiegłość sprawił, że podejrzana natychmiast próbowała zbić podejrzenia policjantów.
– Jak to możliwe, że panowie podejrzewacie mnie, a nie szukacie prawdziwych przestępców? – mówiła wyraźnie wzburzona. Jej teatralne umiejętności były niesamowite, bo chwilę po scenie krzyku zemdlała. Lekarze nie mogli jej dobudzić, ale policjanci nie mieli już żadnych wątpliwości.
W międzyczasie do kobiety miały przyjść dwa kolejne anonimy. W pierwszym porywacze stwierdzili, że ukryli ciało dziecka, a w drugim do morderstwa przyznawała się kobieta, która nie podała swojej tożsamości. Wszystkie były pisane jednym charakterem pisma.
Funkcjonariusze nie odpuścili już tropu
Przytomnie jeden z policjantów pobrał próbkę pisma Marii Zajdlowej. Specjaliści potwierdzili, że każdy z trzech „anonimów” wyszedł spod
rąk… matki Zosi. Pozostało tylko pytanie –
System of sewage with current water
gdzie jest ciało? Bez tego trudno było udowodnić wtedy morderstwo, a o takie kobietę podejrzewali funkcjonariusze.
Prowadzący sprawę inspektor Elsesser-Niedzielski złożył później przed sądem obszerne zeznania. Według policjanta ogromne wątpliwości wzbudził jego dialog z kobietą, która wyraźnie udawała wielce zrozpaczoną po stracie dziecka. Mężczyzna zasugerował kobiecie, że wie gdzie jest dziecko. Ta pierwszy raz wtedy stwierdziła, że funkcjonariusze podejrzewają ją o morderstwo – choć policjanci nie ujawnili jej wtedy takiego przypuszczenia. Zaczęła popełniać błędy, które po kolei odsłaniały karty zbrodni.
W końcu śledczy odkryli makabryczną prawdę. Zmasakrowane zwłoki Zosi znalazł pluton straży pożarnej. Te leżały na dole szamba, przykryte ogromną warstwą mułu i odchodów. Ciało było nagie, a na głowie miało ślady uderzeń od tępego narzędzia. Z kolei szyja była posiniaczona, co wskazywało na duszenie dziecka. Mieszkańcy i policja ostatecznie zrozumieli, że przez tydzień byli chronicznie wprowadzani w błąd, a jedyną winowajczynią całego zdarzenia była nieprzewidywalna Maria Zajdlowa.
Od współczucia do nienawiści.
Po odkryciu zwłok Maria Zajdlowa trafiła do aresztu, podobnie jak jej dwa lata młodszy kochanek – Stanisław Gibki. W sprawę uwikłana miała być również przyjaciółka Marii, Wiktoria Stefaniakówna. Po nią też wysłano policjantów. Trójka, która przez ostatnie dni bawiła się współczuciem bliskich i obcych osób została zatrzymana i wszystko wskazywało na to, że szybko nie wyjdzie. Funkcjonariusze starali się zbierać kolejne dowody winy kobiety. Jeden z nich zdecydował się na podstęp i na jednym z przesłuchań opowiedział podejrzanej, że na ciele dziewczynki znaleziono ślady zadrapania, które doprowadzą do mordercy. Maria po powrocie do celi obgryzła sobie wszystkie palce, a jej paznokcie posłużyły za dowód w sądzie.
Mieszkańcy czuli ogromne rozgoryczenie i nienawiść do Zajdlowej. Wielu chciało dokonać jej samosądu – nie tylko za okrutne i bezduszne morderstwo, ale również za oszukiwanie społeczności oraz policji. Nikt nie mógł zrozumieć jakimi motywami kierowała się matka 12-latki. Dlaczego i jak można zabić własne dziecko? – pytali jej sąsiedzi.
Kilka dni po zatrzymaniu, Maria Zajdlowa próbowała popełnić samobójstwo. W ostatniej chwili uratował ją policjant, który wyciągnął z jej gardła chusteczkę. Po tym zdarzeniu zaczęła zeznawać i wyjawiła szokującą prawdę…
„Będziesz starą panną, mówili”
Morderczyni wyjaśniła funkcjonariuszom motywy swojej zbrodniczej działalności. Za swojego męża Leonarda wyszła, gdy miała zaledwie 16 lat. Już wtedy była w ciąży. Po kilku miesiącach przyszła na świat Zosia, a później inne dziecko, które zmarło najprawdopodobniej przy porodzie. Ich życie układało się spokojnie, jednak 6 lat później Leonard popełnił samobójstwo.
Wydawać by się mogło, że zdarzenie to przybliży matkę do dziecka. W przypadku przebiegłej Zajdlowej było wręcz odwrotnie. Kobieta postanowiła, że odetnie się od dotychczasowego życia i napisze je na nowo. Bez dziecka. Kolejni partnerzy Marii nie byli akceptowani przez Zosię, która krytykowała matkę za ciągłe romanse. Ułożona dziewczynka starała się uświadomić kobiecie, że powinna zająć się dzieckiem. Jednak Maria nie chciała wychowywać 12-latki. Gibki, który był partnerem kobiety w czasie morderstwa stwierdził, że on z dzieciatą się nie ożeni. Przyjaciółki z kolei sugerowały, że Zajdlowa zostanie starą panną – prym wiodła w tym Stefaniakówna. Obydwoje podżegali kobietę do morderstwa i chcieli, żeby Maria pozbyła się „ciężaru”.
Same okoliczności zabójstwa są potworne. Po krótkiej kłótni Zajdlowa chwyciła młotek, którym rzuciła w Zosię. Nie był to cios zabójczy. Gdy 12-latka zaczęła płakać i próbować tulić się do matki, ta w amoku dusiła ją. Szał ustąpił jak już dziewczynka nie żyła.
– Wiedziałam, że to trup. Ciało włożyłam do worka. Zatrzymałam się przed kloaką i położyłam worek przed otworem – zeznawała przed milczącym i przerażonym głosem Maria Zajdlowa.
Biegli psychiatrzy stwierdzili, że kobieta ma narcystyczną osobowość. Jest notorycznym kłamcą, nigdy nie jest też sobą. Kilkukrotnie zmieniała zeznania, a dopiero na koniec – przed ogłoszenie wyroku – starała się na siłę ukazać skruchę. Sąd nie dał wiary jej zeznaniom. Skazał kobietę na karę bezwzględnego, dożywotniego więzienia i pozbawienie jakichkolwiek praw publicznych.
Podczas ogłaszania wyroku słychać było tylko płacz rodziny kobiety, która wcale jej nie współczuła. Jednocześnie sędziego wysłuchiwały w milczeniu setki osób na sali sądowej, a pod budynkiem zebrały się tysiące innych. Wszyscy chcieli oddać hołd pamięci makabrycznie zamordowanej dziewczynki i upewnić się, że oszukująca ich kobieta dostanie surowy wyrok.
Autor: Marcin Lewicki
