Stalking, czyli jak rozpoznać stalkera i jak bronić się przed stalkerem?

Co to jest stalking?

Kodeks karny w art. 190a stalking definiuje jako uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudzając u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia bądź też istotne naruszenie jej prywatności. Zaznaczyć należy, że pod pojęciem „uporczywe” kryje się systematyczne, długotrwałe. Zatem stalking można interpretować jako uporczywe nękanie osoby poprzez systematyczne ingerowanie w sferę jej prywatności lub poprzez przywłaszczenie jej tożsamości wywołując u niej skutki psychiczne w postaci poczucia zagrożenia i braku bezpieczeństwa. Przywłaszczenie czyjejś prywatności w tym przypadku oznacza podszywanie się pod inną osobę, wykorzystywanie jej wizerunku lub innych danych osobowych, za pomocą których jest ona publicznie identyfikowana, w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej.

Przykładem stalkingu może zatem być sytuacja kiedy były partner próbując nawiązać kontakt ze swoją ofiarą czeka na nią po pracy, wypytuje jej współpracowników o nią, wyczekuje pod jej domem wieczorami obserwuje ją i jej sposób spędzania wolnego czasu.  Jednocześnie daje swojej ofierze do zrozumienia, że jest obserwowana i kontrolowana. Innym przykładem stalkingu może być sytuacja, kiedy stalker wykorzystując wizerunek oraz dane swojej ofiary szkaluje jej opinie w sieci.

Kim jest stalker, jak rozpoznać stalkera?

Portrait of sad scared young woman on the floor at night stressed and worried on smart mobile phone suffering cyber bullying harassment. Desperate and depressed by being online abused by stalker.

Stalkerem może być każdy. W większości przypadków jest to osoba, której uczucia zostały odrzucone, najczęściej były partner lub partnerka. Stalkerem może być również zupełnie obca osoba. Taka sytuacja dotyczy najczęściej celebrytów, którzy borykają się z niechcianymi i napastliwymi adoratorami, z którymi wcześniej spotkali się podczas np. rozdawania autografów. Charakterystyczne jest, iż stalkerami, są zazwyczaj mężczyźni w wieku od 20 do 40 lat. Osoby te nie przyjmują do wiadomości odmowy kontaktów, odczuwają potrzebę dominacji nad ofiarą oraz okazują swój brak empatii. Często są to osoby niesamodzielne finansowo, mają niski poziom kompetencji społecznych oraz błędnie interpretują zachowania innych. Stalkerzy są osobami egoistycznymi z niską tolerancją na porażki traktując oznaki serdeczności swojej ofiary jako aprobatę dla swych działań. Mają błędne poczucie własnej wartości i narcystyczny styl osobowości. Stalkerzy wykazują również skłonność do uzależnień od różnych substancji. Uogólniając zatem  można uznać, że stalker to osoba o niskich kompetencjach społeczno- emocjonalnych mająca błędne przekonanie co do panującej wokół siebie rzeczywistości cechująca się systematycznością działania.

Stalker może również dokonywać szkód wobec mienia ofiary. Przykładem będzie porysowany samochód, wtargnięcie do mieszkania lub kradzież przedmiotów należących do poszkodowanej osoby dając tym samym do zrozumienia, że był obecny w mieszkaniu.

Jeżeli w naszym otoczeniu jest człowiek, który spełnia powyższe cechy, jednocześnie rozpowszechnia wobec naszej osoby plotki i oszczerstwa, kieruje groźby, śledzi, szantażuje, robi nam zdjęcia i filmy bez naszej zgody lub wykonuje głuche telefony bądź też włamała się na nasze konto społecznościowe i rozsyła nieprawdziwe treści szkalując naszą opinie lub podszywa się pod nas, a wszystko ma charakter systematyczny i długotrwały, powinniśmy poszukać pomocy.

Jak bronić się przed stalkerem?

Należy uświadomić sobie, że stalker nie odpuści, a cała sytuacja nie rozwiąże się sama. Postawa ofiary wobec stalkera od początku musi być zdecydowana i asertywna. Przede wszystkim należy:

1. Unikać kontaktu ze stalkerem. Osoba taka będzie uporczywie dążyła do nawiązania kontaktu. Należy traktować stalkera obojętnie, a na każdą jego prośbę lub próbę nawiązania kontaktu wyrażać stanowcze NIE!! Niedopuszczalnym są stwierdzenia typu „Nie możemy być razem, ale zostańmy przyjaciółmi”, takie zdanie należy zastąpić „Nie chcę cię znać, nie będziemy się spotykać !!”. Pamiętaj jednak, aby bez względu na wszystko nie wdawać się w dyskusję. Każdą jego próbę ucinaj szybko i definitywnie.
2. Nie odpowiadać na ani jednego smsa i nie odbierać od sprawcy telefonu. Jeżeli zdarzy się, że stalker zadzwoni z innego numeru telefonu, a Ty odbierzesz to od razu rozłącz się nie kierując wobec niego ani słowa. Jedno zdanie podczas połączenia telefonicznego lub odpowiedź na chociażby jednego z pięćdziesięciu smsów lub maili wywoła u stalkera nadzieję. Jakiekolwiek treści w postaci SMS, email, listy lub pocztówki traktuj ewentualnie jako materiał dowodowy. Rób screen’y, zdjęcia, nagrywaj, a materiał trzymaj na dwóch nośnikach na wypadek awarii któregokolwiek z nich.
3. Co kilka dni zmieniać hasła do telefonu, meila, kont społecznościowych oraz bankomatowych.
4. Nie pozwalać sobie narzucić poczucia winy. Jeżeli stalker oznajmi Ci, że zrobi sobie krzywdę nie traktuj tego poważnie. Biorąc pod uwagę, że jego celem jest chęć zdominowania Twojej osoby i wywarcia na Tobie presji wątpliwym jest, aby miał sobie zrobić krzywdę. Szantaż jest metodą jego działania. Ponadto, pamiętaj, że w żaden sposób nie odpowiadasz za jego czyny.
5. Pomyśleć o zabezpieczeniu swojego mienia. W mieszkaniu zmień zamki (to nie jest ani trudne ani kosztowne), a samochód, jeśli jest to możliwe parkuj pod aktywną kamerą monitoringu.
6. Powiadomić najbliższych o tym, że jesteś ofiarą stalkingu. To nie jest wstyd! Szukanie rozwiązań to cecha ludzi silnych i inteligentnych. Ponadto, jeżeli przygotujesz ich na taką ewentualność będą oni Twoimi świadkami oraz z całą pewnością posłużą Ci pomocą.
7. Jeżeli jest to możliwe to staraj się nie poruszać samotnie. Nie stwarzaj stalkerowi sytuacji, które będzie mógł wykorzystać, aby zrobić Ci krzywdę. Jeżeli gdzieś wychodzisz to informuj o tym najbliższych.
8. W ostateczności rozwiązaniem może być również zmiana miejsca zamieszkania oraz pracy.

Konsekwencje stalkingu

Niestety konsekwencji wynikających ze stalkingu dla ofiary może być bardzo dużo. Najbardziej uciążliwe są oczywiście konsekwencje

Teenage Girl Feeling Intimidated As She Walks Home

psychiczne takie jak strach o własne mienie lub swoją opinię, która może na przykład zdestabilizować Twoją pozycję zawodową. Obniżenie nastroju, poczucie stanów lękowych lub napady paniki to czynniki mające wpływ na zaburzenia snu, koncentracji oraz poczucia własnej wartości. Skutkiem psychicznym może być również obawa przed wychodzeniem z domu, a co za tym idzie nadużywanie leków na uspokojenie i unikanie kontaktów z najbliższymi. W ostateczności konsekwencją stalkingu mogą być myśli i próby samobójcze.

Pamiętać również należy o konsekwencjach materialnych takich jak utrata pracy ze względu na niedyspozycyjność, uszkodzone mienie (np. porysowany samochód), kradzieże lub częste włamania i dewastowanie mieszkania przez stalkera.

Gdzie szukać pomocy?

Pamiętaj, że w takiej sytuacji nie jesteś sam/a. Jeżeli zauważysz objawy stalkingu nie czekaj aż sytuacja rozwiąże się sama, bo tak na pewno nie będzie. Znalazłeś/aś się w sytuacji, którą musisz rozwiązać! Pomocy możesz szukać w następujących miejscach:

1. Policja- złóż zawiadomienie wraz z wnioskiem o ściganie. Zawiadomienie o przestępstwie można złożyć również bezpośrednio w prokuraturze.
2. Biuro detektywistyczne– detektywi podejmą czynności celem zdobycia materiału dowodowego wobec twojego prześladowcy. Pomogą również zapewnić Ci bezpieczeństwo oraz zabezpieczyć Twoje mienie. Jeżeli będzie taka potrzeba to ustalą również adres jego zamieszkania, co będzie potrzebne do wezwania go na komisariat czy do sądu.
3. Prawnik- zebrane przez biuro detektywistyczne materiały dowodowe posłużą prawnikowi do procesu sądowego, którego celem będzie odizolowanie stalkera od twojej osoby i zapewnienie ci bezpieczeństwa.
4. Psycholog- pamiętaj, że stalker może doprowadzić Cię do prób samobójczych. Stalking jest procesem niszczenia człowieka psychicznie. W związku z tym udaj się do terapeuty nawet, jeśli czujesz się dobrze, ale widzisz już skutki działania sprawcy. Działaj zapobiegawczo. Psycholog pomoże Ci zrozumieć sytuację i znaleźć sposób na interpretację aktualnej rzeczywistości. W ten sposób będziesz krok przed stalkerem i unikniesz błędów w relacji z nim.

Źródło:

1. https://www.twoj-psycholog.pl/files/Ulotka_Stalking.pdf,
2. https://medovita.pl/co-to-jest-stalking-i-jak-rozpoznac-stalkera/,
3. https://psychologiazycia.com/obsesja-stalkera-jak-uwolnic-sie-ze-szpon-przesladowcy/,
4. https://www.medonet.pl/zdrowie,stalking—jak-rozpoznac-i-bronic-sie-przed-stalkerem-,artykul,1725011.html,
5. https://porady.sympatia.onet.pl/sympatia-radzi/nie-moge-bez-ciebie-zyc-czyli-jak-uniknac-stalkera/hwv0v0y,
6. https://www.arslege.pl/stalking/k1/a39333/,
7. https://www.stalking.org.pl/jak-rozpoznac-stalking.