Kariera prywatnego detektywa to marzenie wielu osób. Kojarzy się z akcją, tajnymi misjami i urządzeniami szpiegowskimi. W rzeczywistości to żmudna praca, wymagająca godzin analiz, logicznego myślenia czy składania dowodów w całość. Mimo to, warto zostać detektywem. Jak zrealizować taki plan?

Zawód prywatnego detektywa został uwolniony w 2014 roku, ale nie oznacza to, że może wykonywać go każda osoba z tzw. „ulicy”. Do prowadzenia działalności detektywistycznej również należy się dobrze przygotować. Jak zostać detektywem? Przede wszystkim trzeba spełnić kryteria określone w ustawie, mieć predyspozycje miękkie, wskazane cechy charakteru (jak empatia czy skrupulatność w wykonywanych działaniach) oraz otrzymać licencję. Tego typu dokument wydają organy państwowe na wniosek kandydata. To oczywiście niejedyne warunki podjęcia pracy jako prywatny śledczy. Co warto o nich wiedzieć?

Jak zostać detektywem – licencja detektywa

Detektyw to zawód zaufania publicznego, który wiąże się z wykonywaniem żmudnej i trudnej pracy, opartej na empatii, rzetelności i szczegółowej analizie informacji. Aby zostać prywatnym śledczym, należy spełnić określone w przepisach kryteria oraz mieć pewne cechy charakteru, które pomagają w pracy. Jak zostać prywatnym detektywem? Jakie zdolności powinien mieć dobry detektyw?

Zacznijmy od tego, że zawód detektywa został uwolniony w 2014 roku. Wcześniej wymagał on zdania wymagającego, państwowego egzaminu. Ten przeprowadzany był okresowo, w komendzie głównej policji. Dziś licencja detektywa nie wymaga spełnienia tak surowych kryteriów, ale nadal wiąże się ze spełnieniem określonych wymagań.

Praca detektywa – na czym polega?

Jakie czynności wykonuje detektyw? Zakres pracy prywatnych śledczych jest bardzo szeroki. Obejmuje on m.in. zdobywanie materiału dowodowego, przygotowywanie raportu oraz zeznawanie w sądzie. Do zadań podstawowych w pracy detektywa należą:

• Pozyskiwanie i analizowanie ogólnodostępnych źródeł – detektywi wykorzystują OSINT, czyli tzw. biały wywiad. Polega on na przeszukiwaniu, sortowaniu i analizie źródeł, które znajdują się np. w archiwum, gazetach, mediach społecznościowych itd.
• Przygotowywanie materiału dowodowego do rozpraw w postaci raportu – detektywi gromadzą materiał dowodowy, analizują go, a następnie tworzą raport, bazując na obowiązujących w Polsce przepisach. Materiał zebrany legalnie może być później dowodem w sądzie.
• Prowadzenie wywiadu środowiskowego – rolą detektywa jest rozpytanie, prowadzenie wywiadów z sąsiadami czy bliskimi oraz swobodne rozmowy z ewentualnymi świadkami danego zdarzenia.
• Obserwacja – licencjonowany detektyw realizuje czynności związane z szeroko rozumianą obserwacją. Może być to obserwacja mobilna lub statyczna, może to być obserwacją realizowana w budynkach lub w terenie. Nie mniej jednak należy pamiętać, aby gromadząc materiał podczas obserwacji nie nadużywać dóbr osobistych osób postronnych.

Detektyw w czasie swojej pracy pozyskuje, przetwarza, a także przekazuje odpowiednim organom (lub klientowi) informacje o podmiotach gospodarczych, osobach prywatnych albo zdarzeniach, które nie są zastrzeżone dla organów państwowych i innych instytucji (co jest wskazane w odpowiednich przepisach). Każdy śledczy powinien mieć umowę pisemną, zawartą ze zleceniodawcą.

Czym zajmuje się detektyw i w jakich sprawach może pomóc?

• Poszukiwanie osób zaginionych – dotyczy to wspomagania pracy policji lub prowadzenia śledztw, których policja nie realizuje (np. ze względu na przesłanki do dobrowolnego opuszczenia miejsca zamieszkania)
• Prowadzenie wywiadu gospodarczego – detektyw może sprawdzić potencjalnego kontrahenta, wspólnika (w celu weryfikacji wiarygodności), poszukać majątku dłużnika itd.
• Przygotowywanie materiału dowodowego do rozprawy rozwodowej – aspekt ten jest bardzo szeroki. Może wiązać się np. z udowodnieniem uzależnienia, zdrady, przemocy domowej itp.
• Udowodnienie zdrady – detektywi zajmują się sprawami matrymonialnymi. Mogą zweryfikować, czy małżonkowie dopuszczają się zdrady i przedstawić dowody wierności lub niewierności.
• Poszukiwanie zaginionych członków rodziny – detektyw pomoże odnaleźć biologicznych rodziców lub rodzeństwo oddane przed laty do adopcji. Ułatwi też poszukiwanie innych, dalekich członków rodziny, z którymi straciliśmy kontakt.
• Wyjaśnianie spraw o charakterze kryminalnym – detektyw może wspomóc działania policji w sprawach o morderstwo, gwałt, kradzież o raz w wielu innych. Działania detektywa mogą być wykorzystane przez oskarżycieli posiłkowych (prywatnych) w sprawach karnych lub przy domaganiu się odszkodowania od sprawcy w procesie cywilnym.
• Przygotowanie dowodów w sprawie mobbingu, molestowania czy innych nadużyć wynikających z prawa pracy – detektyw może wykazać, że doszło do złamania prawa pracy przez współpracowników lub szefostwo, co stanowi podstawę do dochodzenia odszkodowania przed sądem.

Pamiętajmy, że detektyw koniecznie musi przedstawiać fakty, a nie realizować zlecenie „pod tezę”. Nie może np. preparować dowodów zdrady, jeżeli współmałżonek się jej nie dopuścił (a jest obsesyjnie podejrzewany o to przez klienta).

Jakie cechy powinien mieć dobry detektyw?

Detektyw posługuje się zarówno określonymi, wyuczonymi technikami działania, jak i bazuje na tzw. umiejętnościach miękkich. Te wspierane są przez jego cechy charakteru. Jakie zdolności i jakie cechy powinien mieć dobry detektyw?

Najważniejsza jest empatia. Prywatny śledczy nie może być nastawiony wyłącznie na zysk. Musi ze zrozumieniem podchodzić do problemów klientów i wczuwać się w ich sytuację. Detektyw powinien być także skrupulatny, rzetelny, uczciwy oraz lojalny wobec zleceniodawcy.

Istotna jest umiejętność rozmowy z ludźmi, logiczne myślenie, analizowanie faktów i układanie ciągu zdarzeń. Dobry detektyw jest także stanowczy, dyskretny i potrafi „wtapiać się w tłum” w odpowiednim momencie oraz dobrze radzić sobie z sytuacjami stresującymi. Komunikatywna osoba ze zdolnością do kompleksowego analizowania sytuacji, empatyczna, rzetelna i dokładna, może myśleć o pracy jako prywatny śledczy. Jak zostać prywatnym detektywem i jak zdobyć licencję detektywa?

Ceny detektywów – od czego zależą? Ile kosztuje detektyw?

Co trzeba zrobić, żeby zostać detektywem?

Przede wszystkim, aby zostać detektywem należy spełnić wszystkie warunki, które wymienione są w ustawie. Co to oznacza? Jakie warunki musi spełnić potencjalny detektyw?

• Musi mieć obywatelstwo polskie lub innego kraju członkowskiego Unii Europejskiej (lub posiadać prawo do zatrudnienia na terenie RP).
• Ukończył 21 rok życia.
• Ma pełną zdolność do czynności prawnych i nie był karany za umyślne przestępstwa.
• Posiada co najmniej wykształcenie średnie.
• Nie został zwolniony z takich służb jak policja, służby specjalne, BOR czy SOP.

Detektyw musi pozyskać pozytywną opinię „komendanta powiatowego (rejonowego, miejskiego) policji właściwego ze względu na jej miejsce zamieszkania”. Konieczne jest również zaświadczenie o fizycznej i psychicznej zdolności lekarskiej (potwierdzające przejście badań lekarskich).

W trakcie uzyskiwania wymienionych tutaj dokumentów, kandydat na detektywa powinien przejść szkolenie z „zakresu zagadnień ochrony danych osobowych, ochrony informacji niejawnych, przepisów regulujących prawa i obowiązki detektywa oraz zasad wykonywania działalności gospodarczej w zakresie usług detektywistycznych”.

We wniosku o wydanie licencji należy przedstawić dokument potwierdzający przejście takiego szkolenia. Koszt takiego kursu to wydatek od 1000 do 2000 złotych.

Jak uzyskać licencję detektywa?

Ostatnim krokiem w procesie jest złożenie wniosku o wydanie licencji. Czym jest licencja detektywa? To specjalny dokument zaświadczający o uprawnieniach danej osoby do wykonywania zawodu prywatnego śledczego. Jest wymagana w pracy. Bez niej detektyw nie może m.in. przechowywać, przetwarzać czy analizować pozyskiwanych przez siebie danych czy prowadzić śledztw.

Proces uzyskania licencji detektywa zaczyna się od skompletowania wskazanych wyżej dokumentów. Następnie należy złożyć wniosek o wydanie zezwolenia do komendanta wojewódzkiego Policji albo Komendanta Stołecznego Policji (w przypadku braku stałego miejsca zamieszkania w Polsce).

Jednostka będzie weryfikować prawdziwość tych dokumentów i ich kompletność. Może (w uzasadnionych przypadkach) poprosić np. o uzupełnienie dokumentacji. Termin to 7 dni. Opłata za wydanie takiej licencji to około 2200 złotych (50% wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia).

Po uzyskaniu niezbędnych dokumentów, licencjonowany detektyw lub właściwa jednostka policji występuje do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji o wpisanie do bazy detektywów i nadanie numeru. Po tym można już świadczyć usługi detektywistyczne na terenie całego kraju.