Temat ustalenia i potwierdzenia ojcostwa jest niezwykle istotny z punktu widzenia prawnego, finansowego i społecznego. Niestety, nie zawsze sprawa tego rodzaju jest prosta. Zdarza się, że matka nie chce ujawnić danych faktycznego ojca lub fałszuje te dane w celu pozyskania określonych korzyści majątkowych. Niekiedy też matka lub jej partner nie wiedzą, kto jest naprawdę ojcem dziecka i chce ustalić ojcostwo we własnym zakresie. W jaki sposób skutecznie podejść do tematu? Co warto o tym wiedzieć?
W celu ustalenia ojcostwa konieczna może być rozprawa sądowa lub polubowne załatwienie sprawy. W jednym i drugim przypadku wymagane mogą być dowody, które bezsprzecznie świadczą o ojcostwie (lub jego braku) wytypowanej osoby.
Ustalenie i potwierdzenie ojcostwa – niezwykle ważna kwestia
Pamiętajmy, że ustalenie ojcostwa może bardzo wpłynąć na życie dziecka i potencjalnego ojca. W przypadku uznania syna lub córki, mężczyzna bierze na siebie zobowiązania finansowe lub wychowawcze. Może się zdarzyć, że określenie prawne ojca nie będzie tak łatwe.
W jakich sytuacjach dochodzi do konieczności ustalenia ojcostwa?
- Partner matki oskarża ją o zdradę i neguje ojcostwo.
- Matka nie żyje w stałym związku i poszukuje domniemanego ojca dziecka.
- Ojciec dziecka (biologiczny) po latach dowiaduje się, że może mieć dziecko.
- Matka chce, aby konkretna osoba wzięła na siebie odpowiedzialność wychowawczą.
- Prokurator występuje o uznanie ojcostwa, ze względu na dobro dziecka.
Matki też mogą szukać dowodów ojcostwa, chcąc udowodnić stałemu partnerowi, że – wbrew jego domysłom – jest on faktycznym opiekunem noworodka. W wymienionych ojcostwo może być uznane przed urzędnikiem lub sądem, na wniosek potencjalnego ojca lub matki dziecka. Zakres polubownego rozwiązania sprawy jest oczywiście najmniej bolesny i kosztowny. Jeżeli jest to możliwe, warto rozwiązać to w tym zakresie, bez konieczności angażowania rozjemczych organów sądowych.
Niekiedy jednak matka ukrywa faktyczne ojcostwo. Nie chce też dobrowolnie poddać je testowi na ojcostwo. W takim przypadku konieczna będzie rozprawa sądowa lub działanie detektywa. O tym później.
Dlaczego nie warto czekać z ustaleniem ojcostwa?
Pamiętajmy, że z ustaleniem ojcostwa nie powinno się zwlekać. Dlaczego jest to tak istotne również z punktu widzenia prawno-społecznego?
- Alimenty i kwestie finansowe – ojciec dziecka jest zobowiązany do płacenia alimentów na dziecko, wspomagać finansowo naukę dziecka i wspomagać matkę w sytuacjach kryzysowych (np. przy chorobie). Uwaga! Matka dziecka może domagać się alimentów wstecz, ale jest to dość skomplikowany proces.
- Kwestie prawne – dziecko ma prawo dziedziczyć majątek po swoim ojcu, otrzymywać informacje o jego stanie zdrowia lub może nosić jego nazwisko. Uznanie ojcostwa to automatyczne przyznanie mu również tzw. władzy rodzicielskiej.
- Aspekt społeczny – niebagatelne znaczenie przy ustaleniu ojcostwa ma tzw. kwestia społeczna. To elementy wychowania dziecka oraz wpływ ojca na kształtowanie charakteru małego człowieka.
Jak widać, ustalenie ojcostwa jest szczególnie ważne z punktu widzenia dziecka, ale też rodziców. Przekłada się na poczucie bezpieczeństwa, system wartości i ułatwienia prawne. Warto zwrócić uwagę na fakt, że w Polsce jedynym, bezspornym i faktycznym dowodem na ojcostwo jest test.
W jaki sposób sąd może potwierdzić ojcostwo? Co jest konieczne?
Jeżeli ojciec nie chce uznać ojcostwa lub matka nie chce ujawnić czy dana osoba może być faktycznie ojcem, sprawa trafia najczęściej do sądu rodzinnego w celu ustalenia ojcostwa.
Sąd może nakazać przeprowadzenia specjalnego testu, który potwierdzi lub zaneguje ojcostwo określonej osoby. Podczas procesu bierze pod uwagę również zeznania świadków czy pozostałe dowody. Test na ojcostwo jest jednak najważniejszy.
Czym jest taki test i gdzie można go wykonać? To specjalne badanie, które polega na porównywaniu kodu DNA dwóch osób (ojca i dziecka). Pamiętaj, że w Polsce tego rodzaju test może odbywać się oficjalnie wyłącznie za zgodą prawnego opiekuna dziecka (w tym przypadku matki). Zasada ta dotyczy jednak wyłącznie państwowych laboratoriów, a nie prywatnych badań, wykonywanych przez zewnętrzne placówki.
Do wykonania testu niezbędny jest wymaz z materiałem genetycznym, który przekazywany jest do laboratorium w celu porównania. Wymaz musi być pobrany od domniemanego ojca i dziecka.
Pamiętaj, że nie zawsze potwierdzenie ojcostwa musi być określone przez sąd. Jak wspomnieliśmy wyżej, wystarczy przeprowadzić test na własną rękę i otrzymać od potencjalnego ojca oświadczenie o uznaniu ojcostwa. W przypadku rozprawy sądowej lub działania pozasądowego, przydatne mogą być usługi detektywistyczne.
Dlaczego istotne mogą być działania detektywa? Co zrobi dla Ciebie prywatny śledczy?
Nie zawsze strony będą chciały współpracować przy pozyskiwaniu materiału do badań dotyczących ustalenia ojcostwa. Powodem może być między innymi chęć ukrycia stanu faktycznego przez matkę (np. zdrady męża w przeszłości) lub próba uniknięcia odpowiedzialności ze strony ojca. Co zrobić w takim przypadku? Warto zwrócić się o pomoc do detektywa.
Detektyw może pomóc w przygotowaniu materiału dowodowego, niezbędnego w celu ustalenia i potwierdzenia ojcostwa. Zajmie się kwestią pozyskania próbek do przeprowadzenia badań oraz przedstawi dane w sądzie.
- Ustalenia wstępne – najpierw detektyw wykona rozpoznanie, przeprowadzając konsultację z matką dziecka lub potencjalnym ojcem. Im więcej danych uda się zweryfikować (np. miejsce zamieszkania ojca dziecka lub matki) tym większe prawdopodobieństwo, że uda się otrzymać wynik badania i zamknąć sprawę.
- Pobranie próbki materiału genetycznego – po ustaleniu miejsca zamieszkania dziecka lub ojca, detektyw postara się pobrać materiał genetyczny do badań. Może to zrobić np. ze szczoteczki do zębów, ubrudzonej szklanki, oblizanego patyka od lodów, włosa lub innych elementów, zawierających DNA do badania.
- Przekazanie próbki do laboratorium – detektyw zajmie się kompleksowym zabezpieczeniem materiału dowodowego. Przygotuje go w taki sposób, aby wynik badań nie budził wątpliwości w czasie rozprawy sądowej.
- Zeznawanie w sądzie – jeżeli to konieczne, detektyw przedstawi wynik śledztwa podczas rozprawy sądowej, pod przysięgą.
Działanie detektywa przy podobnych sprawa jest bardzo istotne i pozwala zaoszczędzić wiele nerwów. Osoba zlecająca taką usługę nie musi obawiać się o utracony czas i nerwy np. podczas próby pozyskania materiału genetycznego do badań.
Pamiętaj, aby nie zwlekać w kwestii ustalenia ojcostwa. Chociaż prawo nie określa ram czasowych (ojcostwo można ustalić nawet w ciąży, po śmierci dziecka czy gdy przekroczy ono pełnoletność – na jego lub jej wniosek), to każdy dzień wpływa na wspomniane wcześniej kwestie finansowe, prawne i społeczne. Rozwiązanie trudnej sytuacji będzie korzystne dla każdej strony sporu.
