Jak wygląda praca detektywa? Społeczeństwo często ją odbiera jako coś intrygującego oraz tajemniczego. I faktycznie brak w niej monotonii, niemniej jednak wymaga ona od detektywa wielu szczególnych cech i kompetencji oraz specjalistycznej wiedzy w różnych dziedzinach życia. W tekście omówione zostaną najważniejsze metody pracy profesjonalnych detektywów, a także to, w jaki sposób powinny być wykorzystywane.
Szpiegostwo gospodarcze przynosi na dłuższą metę więcej szkód, niż pożytku (fot. pixabay.com)
Przypomnijmy, że profesjonalny prywatny detektyw w Polsce powinien działać zgodnie z obowiązującym prawem, w tym między innymi przestrzegać przepisów ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych. Ustawa ta wskazuje, że każdy, kto chce wykonywać zadania śledczego, powinien mieć licencję detektywa. Dopiero po uzyskaniu takowego pozwolenia, można posługiwać się niżej wymienionymi technikami w celu uzyskania określonych efektów śledztwa.
Rodzaje obserwacji detektywistycznej
Pierwszym sposobem na gromadzenie informacji prowadzących do rozwiązania określonego śledztwa jest obserwacja. Tę można podzielić na działania statyczne i dynamiczne. Najczęściej tyczy się obiektów (ludzi) powiązanych ze sprawą. Może to być np. potencjalnie niewierny mąż, nieuczciwy pracownik bądź kontrahent lub inny człowiek, który może doprowadzić nas do finału całego procesu. Śledzenie obiektu polega m.in. na obserwacji go w środkach komunikacji (np. w tramwaju lub pociągu), w miejscach publicznych typu galeria handlowa lub centrum miasta.
W przypadku obserwacji statycznej na pewno warto wskazać, że detektyw (często przy użyciu aparatu lub kamery) wykonuje pracę w restauracjach, hotelach, barach, klubach nocnych i innych tego typu miejscach.
Często detektyw musi śledzić obiekt, który porusza się samochodem. Jazda na dystans zapewnia wyższy poziom kamuflażu, jednak idzie za tym ryzyko stracenia obiektu z pola widzenia. Tę technikę warto stosować na autostradach, drogach szybkiego ruchu lub przestrzeniach otwartych. Z kolei poruszanie się w bezpośredniej odległości umożliwia zminimalizowanie ryzyka ewentualnej ucieczki obserwowanego obiektu, niestety jednak istnieje wtedy wysokie ryzyko dekonspiracji. Tę metodę należy stosować umiejętnie w miejscach o średnim oraz dużym zagęszczeniu ruchu.
Detektyw dokonuje obserwacji w ciągu dnia i nocy, niezależnie od pogody. Wymaga to sporej kondycji i przystosowania organizmu do zmiennych warunków pracy. Metoda ta pozwala na zdobycie bezpośrednich dowodów określonego czynu lub znalezienie punktu zaczepnego do prowadzenia dalszych działań śledczych.
Czym jest biały wywiad, czyli OSINT?
OSINT, czyli z angielskiego open-source intelligence to wywiad polegający na wyszukiwaniu informacji z powszechnie dostępnych, nietajnych źródeł. W dobie mediów społecznościowych i internetu detektyw ma szerokie pole manewru względem kontroli informacji o osobach prywatnych lub firmach, korzystając tylko z danych, do których dostęp ma tak naprawdę każdy. W technice OSINT ważna jest umiejętność pozyskiwania informacji z otwartych źródeł oraz ich analiza. Technika ta wymaga praktyki oraz ogromnej wiedzy tematycznej.
Na czym polega technika OSINT-u? Możliwości pod względem powszechnie dostępnych informacji są naprawdę szerokie. Detektywi zajmują się między innymi pozyskiwaniem danych z ogólnodostępnych baz takich jak np. CEIDG czy KRS, ale również filtrowaniem różnych oprogramowań służących do OSINT-u
Doświadczony detektyw zdaje sobie również sprawę z zasobów, jakie posiadają różnego rodzaju blogi tematyczne, strony internetowe czy inne bazy danych (naukowe, zawodowe itd.). Ogromną dawkę wiedzy mogą dostarczyć media społecznościowe, które również stanowią element OSINT-u. Tego rodzaju technika sprawdza się też np. przy poszukiwaniu osób bliskich lub zaginionych przed laty. Dzięki tej metodzie pracy można ustalić wiele informacji bazowych, przeprowadzić skuteczne rozpoznanie, a nawet zrealizować zlecenie.
Wywiad środowiskowy – na czym polega?
Dobry detektyw pracuje w terenie także na bazie bezpośredniego kontaktu z ludźmi. Wykonuje on wywiady środowiskowe pod przykrywką lub w formie otwartej rozmowy. Dzięki temu zdobywa informacje od sąsiadów, bliskich, współpracowników, podwładnych i pozostałego, zróżnicowanego otoczenia.
W czasie wywiadu środowiskowego profesjonalny śledczy korzysta z socjotechnicznych umiejętności, komunikacji werbalnej i niewerbalnej, a także argumentacji, która ma skłonić potencjalnego rozmówcę do większej otwartości. Podczas rozmów można uzyskać informacje na temat życia prywatnego określonej osoby, kontekst rozpoznawanej sytuacji, szczegóły, które wcześniej były trudne do odnalezienia w innej formie lub pozostałe dane, niezbędne do podjęcia dalszych działań.
Detektywi mogą pracować pod przykrywką, udając bliskich danego obiektu, współpracowników, osób trzecich (np. monterów) lub zagrać w otwarte karty, jeżeli potencjalny rozmówca jest chętny do udzielania wielu ważnych wskazówek na temat śledztwa. Warto pamiętać, że nie każdy rozmówca chce dzielić się informacjami z policją, a więc praca detektywa pod względem wywiadu środowiskowego jest niezwykle istotna. Do wywiadu środowiskowego trzeba jednak dobrze się przygotować, zarówno pod względem ewentualnego kamuflażu np. kurier powinien mieć jakąś torbę, jak i pod względem scenariusza rozmowy. Należy być przygotowanym na niespodziewane sytuacji i to w sposób, który nie będzie wzbudzał żadnych podejrzeń lub obaw u naszego rozmówcy.
OZI – Osobowe Źródła Informacji
Niezwykle istotnym w pracy detektywa pozostają tzw. OZI, czyli osoby dysponujące wiedzą w danym temacie. Bardzo często osobowe źródła informacji wykorzystuje się celem rozpracowania grupy przestępczej lub ustalenia sprawcy przestępstwa, ale nie tylko. Potencjalnym OZI może być skruszony gangster, a nawet ksiądz lub listonosz. Zwerbowanie OZI jest trudnym zadaniem i trwa dość długo, a kiedy już osobowe źródło informacji zostanie pozyskane, należy dbać o tę relacją. Dla przykładu; jeżeli dziecko naszego informatora zachoruje, należy zrobić wszystko, aby wesprzeć go zarówno finansowo, jak i organizacyjnie, jeżeli zepsuje mu się samochód, trzeba zrobić wszystko, aby pomóc w jego naprawie itd. Budowanie relacji z OZI polega również na uzależnieniu go od siebie np. poprzez pożyczenie pieniędzy. OZI musi być systematycznie sprawdzane pod kątem zaufania tak, aby mieć pewność, że pozyskiwane informacje są rzetelne i wiarygodne. Czasami warto zadać pytanie, na które znamy odpowiedź tylko po to, aby zobaczyć, co odpowie nam nasz informator.
Co jest istotne przy prowadzeniu działań detektywistycznych?
Powyższe działania nie zagwarantują detektywowi sukcesu, jeżeli nie będzie on trzymał się ścisłych zasad przy prowadzeniu określonego śledztwa. Niezwykle ważne w pracy detektywa jest dyskrecja oraz lojalność wobec klienta. Wszystkie zadania – niezależnie czy mówimy o zewnętrznej obserwacji, białym wywiadzie czy wywiadzie środowiskowym – muszą odbywać się tak, aby nie odbiło się to na interesie zlecającego. Dyskrecja jest istotna szczególnie w sprawach matrymonialnych czy w działaniach polegających na lustrowaniu biznesu (np. sprawdzaniu wiarygodności potencjalnego wspólnika).
Poza tym detektyw działa często we współpracy z organami ścigania. Dobre relacje z policją pomagają np. przy prowadzeniu działań podczas poszukiwania osób zaginionych lub wyjaśnianiu innych spraw kryminalnych. Detektyw nie jest konkurencją dla służb mundurowych (wbrew powszechnej opinii) i obydwa podmioty mogą np. udzielać sobie cennych wskazówek lub przekazywać ważne informacje. Oczywiście, pozytywne relacje między biurem detektywistycznym i funkcjonariuszami policji zależą od dwóch stron, nie tylko samego detektywa.
Każda praca operacyjna wymaga również planu działania, który musi być elastyczny w zależności od losów, jakie zaistnieją w trakcie realizacji. Plan działania będzie skuteczny dopiero, wtedy kiedy przeprowadzone zostanie odpowiednie rozpoznanie osób, obiektów, lokalizacji.
Pamiętajmy na koniec, że wszystkie powyższe działania muszą być prowadzone zgodnie z prawem. Profesjonalista nie pozwoli sobie na przekroczenie uprawnień raz złamanie prawa, aby nie stracić licencji.
